Problem, który dotyka tysięcy pracowników

Zaległości płacowe to jedno z najpoważniejszych naruszeń prawa pracy w Polsce. Choć pracodawca ma obowiązek terminowego wypłacania wynagrodzenia, w praktyce zdarzają się przypadki, gdy pensje są wypłacane z opóźnieniem lub nie trafiają do pracownika wcale. Niezależnie od przyczyn – trudności finansowych firmy, błędów kadrowych czy celowego działania – pracownik ma prawo do swojej wypłaty i narzędzia, by ją wyegzekwować.

Obowiązek wypłaty wynagrodzenia

Zgodnie z Kodeksem pracy (art. 85 §1), wynagrodzenie powinno być wypłacane co najmniej raz w miesiącu, w stałym i z góry ustalonym terminie. Opóźnienie w wypłacie jest naruszeniem podstawowych obowiązków pracodawcy, niezależnie od tego, czy firma ma problemy finansowe, czy nie.

Warto pamiętać, że pracownik ma prawo do:

• pełnego wynagrodzenia określonego w umowie,
• odsetek ustawowych za każdy dzień opóźnienia,
• w określonych sytuacjach, rozwiązania umowy z winy pracodawcy z zachowaniem prawa do odszkodowania.

Jak reagować, gdy nie otrzymasz wypłaty?

1. Ustal powód i poinformuj pracodawcę na piśmie

Pierwszym krokiem powinno być ustalenie przyczyny braku płatności. Czasem przyczyną są błędy techniczne lub problemy z księgowością. Warto jednak złożyć pisemne zapytanie lub wezwanie do zapłaty, by mieć dowód działania.

W piśmie należy podać datę, kwotę należnego wynagrodzenia oraz termin, w którym oczekujesz zapłaty. Taki dokument można wysłać listem poleconym lub złożyć osobiście w kadrach.

 2. Zawiadom Państwową Inspekcję Pracy (PIP)

Jeżeli pracodawca nie reaguje, można złożyć skargę do PIP – anonimowo lub imiennie. Inspektor ma prawo przeprowadzić kontrolę w firmie i nałożyć mandat do 30 000 zł za naruszenie przepisów o wynagrodzeniu. Co ważne, inspekcja może również zobowiązać pracodawcę do natychmiastowej wypłaty należnych środków.

3. Dochodzenie roszczeń w sądzie pracy

W przypadku braku efektu kontroli PIP, pracownik może skierować sprawę do sądu pracy. Pozew o zapłatę wynagrodzenia jest wolny od opłat sądowych, co oznacza, że nie ponosisz kosztów złożenia sprawy.
W pozwie warto dołączyć umowę o pracę, paski wypłat, potwierdzenia przelewów i wszelką korespondencję z pracodawcą.

Sąd może zasądzić nie tylko wypłatę zaległych pensji, ale również odsetki ustawowe i rekompensatę za opóźnienie.

4. Rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia

Jeśli pracodawca uporczywie nie wypłaca wynagrodzenia, pracownik może rozwiązać umowę bez zachowania okresu wypowiedzenia z winy pracodawcy (art. 55 § 1¹ Kodeksu pracy). W takim przypadku pracownik ma prawo do odszkodowania w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia, a także do świadczeń z urzędu pracy, tak jak przy zwolnieniu przez pracodawcę.

Co z wynagrodzeniem, gdy firma ogłasza upadłość?

W sytuacji, gdy przedsiębiorstwo ogłasza upadłość lub jest w likwidacji, ochronę zapewnia Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych (FGŚP). Z funduszu można uzyskać wypłatę zaległych pensji, ekwiwalentu za urlop czy odprawy. Wniosek o wypłatę świadczeń składa syndyk lub likwidator, a pracownik otrzymuje środki bezpośrednio z funduszu.

Jak zabezpieczyć się na przyszłość?

Choć nie zawsze da się przewidzieć problemy pracodawcy, warto zachować podstawowe środki ostrożności:

• przechowuj kopie umowy i potwierdzenia przelewów,
• zapisuj daty i wysokości wypłat,
• nie zgadzaj się na „ustne” uzgodnienia dotyczące pensji,
• reaguj natychmiast, gdy wypłata się spóźnia – im szybciej zareagujesz, tym większa szansa na odzyskanie pieniędzy.

Brak wypłaty wynagrodzenia to poważne naruszenie prawa, a pracownik nie powinien pozostawać bierny. Polskie przepisy jasno określają, że obowiązek terminowej wypłaty leży po stronie pracodawcy, niezależnie od jego sytuacji finansowej. Korzystając z dostępnych narzędzi – od pisemnego wezwania, przez PIP, aż po sąd pracy – można skutecznie dochodzić swoich praw i odzyskać należne pieniądze.

Twoja praca zasługuje na zapłatę. A prawo stoi po stronie pracownika.